home

architectenbureau Huib Koman

als specialist in monumentale architectuur weet Huib feilloos uw wensen, de waardevolle cultuurhistorische eigenschappen en de technische randvoorwaarden te vertalen naar solide plannen.

bekijk projecten
Fotografie:
Fotografie:
vondst

architectenbureau Huib Koman

als specialist in monumentale architectuur weet Huib feilloos uw wensen, de waardevolle cultuurhistorische eigenschappen en de technische randvoorwaarden te vertalen naar solide plannen.

bekijk vondst
project

architectenbureau Huib Koman

als specialist in monumentale architectuur weet Huib feilloos uw wensen, de waardevolle cultuurhistorische eigenschappen en de technische randvoorwaarden te vertalen naar solide plannen.

bekijk project
Fotografie:
Fotografie:

titel een omschrijving van een project van architectenbureau Huib Koman

bekijk project

projecten overzicht

projecten van architectenbureau Huib Koman

als specialist in monumentale architectuur weet Huib feilloos uw wensen, de waardevolle cultuurhistorische eigenschappen en de technische randvoorwaarden te vertalen naar solide plannen.

Fotografie:

titel een omschrijving van een project van architectenbureau Huib Koman

bekijk project

project detail

projecten

Bakker Bart

Na 80 jaar weer in het straatbeeld

Op de hoek van de Hinthamerstraat en de Gasthuisstraat pronkt een gereconstrueerde winkelpui met drie gedecoreerde gietijzeren kolommen. Fotografie: iTook

Gelegen aan de Hinthamerstraat is de vondst van drie gietijzeren kolommen de aanleiding voor een gevelreconstructie van een winkelpui uit de vroege twintigste eeuw, waardoor deze geornamenteerde kolommen weer zichtbaar worden in het straatbeeld. Het proces was tweeledig, het ontwerp van een passende authentieke gevel aangepast aan hedendaagse eisen en het technisch onderzoek naar de materiaalkundig staat van deze bijzondere kollommen.

 

Opdrachtgever: Penta Capital BV (eigenaar)

 

Status: Rijksmonument / Beschermd Stadsgezicht

 

Bouwhistorie / object: Middeleeuwse stadswoning (hoek) met negentiende-eeuwse stucplafonds en gedecoreerde gietijzeren kolommen.

Laat-negentiende eeuwse gietijzeren kolom met decoratie van acanthusblad. Fotografie: iTook
Op de hoek van de Hinthamerstraat en de Gasthuisstraat pronkt een gereconstrueerde winkelpui met drie gedecoreerde gietijzeren kolommen. Fotografie: iTook

Wanneer raakte je betrokken bij dit project?

Inderdaad, naast de verwondering over de intacte decoratie van deze kolommen komt meteen het eerste besef dat je niet wat de technische staat van deze kolommen is. Wat heeft het inmetselen gedaan met de achteruitgang van het materiaal. Hoewel de roestvorming aan de oppervlakte mee viel was wel direct duidelijk dat de kolommen, en mogelijk het omringende metselwerk, nog steeds een essentiële rol vervulden om het pand overeind te houden.

Dat is een spannende vondst!

Bij dit project aan de Hinthamerstraat in ’s-Hertogenbosch trof men een historisch pand aan dat door de jaren heen flink was aangepast. Tijdens de voorbereidingen ontdekten ze in historisch archiefmateriaal aanwijzingen voor verborgen gietijzeren kolommen in de huidige winkelpui. Dit werd bevestigd na een inspectie ter plaatse. De gedecoreerd gietijzeren kolommen zijn zeker 80 jaar onttrokken aan het zicht doordat zijn ingemetseld. De vondst vormde de aanleiding voor mijn betrokkenheid bij dit project met de vraag om de winkelpui te ontwerpen, waar deze kolommen weer tot hun recht komen.
Het gietijzer leek behoorlijk aangetast toen we het aantroffen. Nauwkeurig onderzoek heeft uitgewezen dat de roestvorming slechts oppervlakkig was. De roest vorming is doormiddel van stralen verwijderd.
Het gietijzer leek behoorlijk aangetast toen we het aantroffen. Nauwkeurig onderzoek heeft uitgewezen dat de roestvorming slechts oppervlakkig was. De roest vorming is doormiddel van stralen verwijderd.
Het gietijzer leek behoorlijk aangetast toen we het aantroffen. Nauwkeurig onderzoek heeft uitgewezen dat de roestvorming slechts oppervlakkig was. De roest vorming is doormiddel van stralen verwijderd.
Het gietijzer leek behoorlijk aangetast toen we het aantroffen. Nauwkeurig onderzoek heeft uitgewezen dat de roestvorming slechts oppervlakkig was. De roest vorming is doormiddel van stralen verwijderd.
Het gietijzer leek behoorlijk aangetast toen we het aantroffen. Nauwkeurig onderzoek heeft uitgewezen dat de roestvorming slechts oppervlakkig was. De roest vorming is doormiddel van stralen verwijderd.
Het gietijzer leek behoorlijk aangetast toen we het aantroffen. Nauwkeurig onderzoek heeft uitgewezen dat de roestvorming slechts oppervlakkig was. De roest vorming is doormiddel van stralen verwijderd.
In verhouding met de gevel lijken de gietijzeren kolommen uiterst slank, ondanks de diameter van 22-28cm. Fotografie: iTook

Een voorzichtige aanpak is dan dus nodig?

Allereerst hebben we de gevels tijdelijk onderstempeld en zijn we gestart met het blootleggen van de kolommen om deze goed te kunnen inspecteren. Tegelijkertijd hebben we een deskundig constructeur betrokken om ook te kunnen voorzien in rekenkundige onderbouwing van de constructie als geheel. We hebben een plan van aanpak geschreven voor een stapsgewijs onderzoek naar de constructieve en materiaalkundige kwaliteit van de kolommen. Een goede samenwerking met afdeling erfgoed en afdeling toezicht van de gemeente ’s-Hertogenbosch was in dit proces essentieel en heel waardevol.
Technische ontwerptekening van de winkelpui opgebouwd uit zowel monumentale als nieuwe onderdelen.

giet·ij·zer

(het; o)

1

ruw ijzer zoals het gegoten is

 

Bron: Van Dale

2

hard, bros en niet smeedbaar ijzer, verkregen door ruwijzer in een koepeloven te smelten. Sinds begin vijftiende eeuw ontdekte men de praktische toepasbaarheid van het gietbare gesmolten ijzer. Aanvankelijk maakte men er kanonnen, kogels e.d. van en iets later ook haardplaten. Het gietijzer kreeg vooral in de negentiende eeuw ruimte toepassing voor talrijke onderdelen in de bouw, zoals ankerrozetten, goten, kaponderdelen en kolommen.

 

Bron: Haslinghuis – Janse

Dit betekent dat er gestart is terwijl nog niet volledig duidelijk was wat het eindresultaat zou zijn?

Een spannend proces voor de opdrachtgever inderdaad. We hebben zeer snel een vooruitblik gedaan in het proces in het begin, maar in dit geval waren er veel onzeker factoren dat beginnen aan de uitvoering de enige optie was. Uiteraard liepen tijdens het eerste onderzoek ook de gesprekken over het ontwerp van de nieuwe gevel.

Hoe ontwerp je een winkelpui als je deze bijzondere kolommen als uitgangspunt hebt?

Nadat we de gietijzeren kolommen en een stalen puibalk hadden blootgelegd hebben we deze eerst uitvoering bestudeert en vastgelegd. Al snel hebben we besloten de gevel te herstellen, aan de hand van archieffoto’s en historische bouwvergunningen. De kolommen het beste uit in een winkelpui die een geheel vormt. We hebben de oorspronkelijke kozijnprofileringen gereconstrueerd en gekozen voor het terugbrengen van eenvoudige stijlkenmerken waar bronnen voor ontbraken.
Fotomateriaal uit 1937 van een winkelpui die overeenkomt met blauwdrukken uit de jaren ’20. Waarschijnlijk niet de oorspronkelijke winkelpui met gietijzeren kolommen, wel de oudste die we kennen.
Bron: Beeldbank Erfgoed 's-Hertogenbosch
Geveltekening van het ontwerp.

De pui is dus een kopie van een eerdere gevel?

Hedendaagse eisen maakt een letterlijke kopie onwerkbaar, met name voor de gebruiker. We hebben aanpassingen doorgevoerd, zoals hoog-rendementsbeglazing en een automatische schuifdeur, voor meer comfort en verbeterde toegankelijkheid. De schuifdeur is geplaatst achter traditionele deuren, overdag zijn deze deuren altijd geopend voor een welkom gebaar. In de avond worden deze gesloten.

 

De rol van de architect ging dus verder dan enkel het herstellen van de gevel. We hebben een balans gezocht tussen historische reconstructie en moderne eisen op het gebied van veiligheid, duurzaamheid en gebruiksgemak. Door nauwkeurig onderzoek konden we de originele uitstraling behouden terwijl de winkelpui aan hedendaagse normen voldoet. De reconstructie versterkt niet alleen de historische waarde van het pand, maar draagt zo ook bij aan het beschermde stadsgezicht van de Hinthamerstraat.

Winkelpui in diepgroene kleur na reconstructie. Fotografie: iTook

Hebben jullie nog meer ontdekt dan alleen deze mooie kolommen?

Zeker. Een van de meest verrassende vondsten was de stalen puibalk, die jarenlang verborgen zat in beton. Op zich is deze stalen balk zelf niet bijzonder, wel dat hij volledig intact in de beton aanwezig was. Verrassend was dat na het blootlette we de contouren van historische decoraties konden waarnemen, waardoor we deze natuurgetrouw konden reconstrueren, dit maakte het project compleet. Want gelukkig bleek de kwaliteit van het honderd jaar oude gietijzer verrassend goed bewaard te zijn, ondanks dat het decennia lang was ingesloten in metselwerk. Het eindresultaat is een winkelpui die recht doet aan de geschiedenis en opnieuw een blikvanger is in de straat.
Hoekdetail van de herontdekte puibalk met de nieuw gerealiseerde ankerdecoratie op basis van aangetroffen roestsporen. Fotografie: iTook
Detail van de gevel waar de puibalk volledig is vrijgelegd en is voorzien van een nieuwe met lood gedekte waterlijst. Fotografie: Itook

Dit project is een samenwerking tussen:

 

architectenbureau Huib Koman
studio Bonnie Barlag
PIT ontwerp
van den Meerendonk bouwadvies
Verstappen engineering
Bouwbedrijf van Dinther
Raaxo
Installatiebedrijf Lelie

Overige

“Huib heeft ons geholpen de werkelijk aard en kwaliteit van onze monumentale jaren ’30 woning te begrijpen en samen hebben we een ontwerp gemaakt om deze kwaliteiten vast te houden en de woning naar het nu te transformeren. Huib heeft het hele traject vakkundig begeleidt en ondersteund.”

Particuliere opdrachtgever over de renovatie van een karakteristieke jaren ’30 woonhuis.

mo·nu·ment

(het; o; meervoud: monumenten)

1

iets dat opzettelijk bestemd is om de herinnering aan iem. of iets te bewaren; = gedenkteken: grafmonument, oorlogsmonument

2

gebouw, terrein enz., van algemeen belang vanwege schoonheid, wetenschappelijke waarde enz.: rijksmonument

Footer